Een compliment of een berisping

Het is al laat in de middag als ik in gesprek kom met een redacteur. Dagelijks moet hij ingezonden stukken controleren. Een serieus werkje. Er worden zoveel taalfouten gemaakt de laatste tijd. Hij krijgt stukken toegestuurd die bol staan van de rode strepen als hij de spelcontrole er overheen laat gaan. Maar dat is niet het enige. Hem valt het op dat ook in serieuze gesprekken op de tv-uitdrukkingen en woorden gebruikt worden waar je haren recht overeind van gaan staan. Grof taal gebruik moet doorgaan voor ‘Jip en Janneke taal’; de taal die voor iedereen te begrijpen moet zijn. En dan het woorden gebruik waar, voor heel veel mensen, een woordenboek aan te pas moet komen om het verhaal een beetje te kunnen volgen. Ook lijkt het voor veel sprekers interessant om zoveel mogelijk Engelse- en Franse woorden er tussendoor te mixen. Kortom het wordt er in de loop van de jaren niet beter op met onze toch wel zo mooie taal. Daar tegenover staat toch wel dat onze Nederlandse taal best ingewikkeld is. Je moet wel haast een taalknobbel hebben om zonder fouten een stukje te schrijven. Ook al doe je nog zo je best. Controleren en nog eens controleren is een moeten. En toch glipt er best nog wel, zo nu en dan een foutje tussen door. En zo vertelt hij: ”Er wordt heel kritisch meegelezen. Zo nu en dan is er iemand die zich duidelijk stoort aan een taalfout die toch is blijven staan. Goed dat diegene het meldt, want van fouten kun je leren, ja, toch? Maar deze keer moest hij even verwerken hoe hij op zijn vingers werd getikt. Gelukkig niet openbaar. Maar toch. In een ingezonden stuk waren namelijk twee fouten blijven staan. Beide taalfouten. Het betrof een d of een t. In de e-mail stond namelijk; dat er, zoals gewoonlijk, weer eens niet op de taalfouten was gelet, het ene woord moest veranderd worden want nu stond er een graan in plaats het bedoelde woord. Het tweede woord was typisch een fout die gemaakt wordt als je de bedoelde tegenwoordige tijd uit het oog verliest. Goed bedoeld. En ook gerechtvaardigd maar dat, ‘zoals gewoonlijk’, deed de deur dicht. Een beetje speurwerk had opgeleverd dat de kritische meelezer na een leven met een goede maatschappelijke functie zijn nu overgebleven tijd zinvol aan het besteden was door taalfouten op te sporen. Nog eens goed bedoeld. Maar toch.” Eigenlijk kunnen we er samen best om lachten. Ja, hij had de fout hersteld en vergeten zal hij het voorval niet. Natuurlijk, hij blijft controleren. Dat is zijn taak. Een heel leuke taak. Die hij met veel plezier doet. Maar hopelijk blijft het hierbij. Want als je optelt hoeveel woorden er wekelijks onder zijn ogen komen dan vallen de fouten echt wel mee. Zeker als je hoort en ziet hoeveel missers er gemaakt worden waar geschreven en gesproken wordt.

Misschien is er een schone taak voor deze criticus bij de stichting voor hulp aan laag geletterden. Want te bedenken dat er in Nederland nog zo heel veel mensen laag geletterd zijn is best zorgelijk. Geloof het of niet maar er zijn zeker, ook in jouw naaste omgeving, mensen die ondanks dat ze naar school zijn geweest, de geschreven taal niet in hun macht hebben. De oorzaak ligt aan heel veel verschillende omstandigheden. Als dan op latere leeftijd de bewustwording van deze handicap doordringt is er meestal al heel veel leed geweest. Diegenen die het overkomt zijn superhandig om het te verbloemen. Bijvoorbeeld: ”Ik ben mijn bril vergeten wil je even vertellen wat daar staat”, is een van de handigheidjes om toch te weten te komen wat er staat. Helaas komt het vaak voor dat, wanneer iemand alleen komt te staan de problemen zich opstapelen. De post wordt niet meer open gemaakt en belangrijke zaken worden te laat of niet opgepakt. Puur omdat ze geen idee hebben wat er in de brieven staat. Het gevolg is dan ook regelmatig schulden, armoede. Een baan vinden is, tegenwoordig met het solliciteren via de computer, heel lastig. Het is een maatschappelijk probleem. Er wordt gelukkig de laatste tijd meer aandacht aan geschonken. Wees eerlijk, je moet er toch niet aan denken dat je niet begrijpt wat die letters bij de supermarkt allemaal betekenen. Alle hulp is dus ook van harte welkom.

Met vriendelijke groet juffrouw Raadgever