Terwijl de regering en het bedrijfsleven de test- en vaccinatiemaatschappij verder optuigen, rijst de vraag hoe het zit met de medisch-wetenschappelijke verantwoording daarvan. De Covid-19-richtlijn van het RIVM zou het antwoord moeten geven, maar die blijkt op veel punten weloverwogen en genuanceerd. Naar de letter gekeken biedt de RIVM-richtlijn voor veel van de maatregelen zelfs geen enkele onderbouwing, aldus Artsen Collectief.
Nota bene een bedrijf voor leaseauto’s had vorige week de primeur: de firma Leaseplan maakte bekend dat zij alleen nog gevaccineerde medewerkers zou toelaten op kantoor. Daarmee bracht het bedrijf een harde scheiding aan tussen de mensen die wel en de mensen die niet een coronavaccin hebben gehad. Voor wie deze website al een tijd volgt weet dat het onderscheid tussen gevaccineerden en ongevaccineerden minder zwart-wit is dan het lijkt. Je kunt na vaccinatie nog steeds geïnfecteerd raken en anderen besmetten. Het doormaken van een Covid-19-infectie verloopt doorgaans mild en geeft bescherming tegen een toekomstige variant van het virus. Die natuurlijke afweer biedt volgens onderzoek een veelvoud van de bescherming die een vaccin kan bieden. Als het voorkomen van een toekomstige uitbraak echt het doel is, zou een bedrijf als Leaseplan alleen nog mensen moeten aannemen die een corona-infectie hebben doorgemaakt.
Hoe is het mogelijk dat ons inzicht over coronatesten en de werkzaamheid van vaccins voortschrijdt, maar het coronabeleid uitmondt in medisch simplisme? Waar haalt de regering het idee vandaan dat ongevaccineerde mensen een risico zouden vormen voor de volksgezondheid? Waarom gaan bedrijven zoals Leaseplan ongevaccineerde mensen uitsluiten, terwijl dat (nog) niet van hen gevraagd wordt? Waarop baseren de overheid en het bedrijfsleven zulke extreme maatregelen als lockdowns en quarantaine van gezonde mensen?
Wie op zoek gaat naar een antwoord op deze vragen komt al gauw uit bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), het instituut van de overheid dat belast is met de bestrijding van besmettelijke ziekten. Zij hebben een Covid-19-richtlijn opgesteld, die de medisch-wetenschappelijke verantwoording zou moeten vormen van het gevoerde coronabeleid. Wat heeft deze richtlijn te melden over zaken als besmettelijkheid en virusoverdracht?
Zonder klachten geen besmetting?
Het RIVM schrijft dat het coronavirus al twee dagen voor de start van de klachten (koorts, hoesten en meer) aantoonbaar is in de neus en keel. Aantoonbaar virus, bijvoorbeeld op basis van de PCR-test, wil nog niet zeggen dat je een ander kan besmetten. Volgens het RIVM is het “nog onduidelijk of mensen zonder klachten anderen kunnen besmetten”.
Corona op oppervlakken en voorwerpen kan je niet besmetten?
Het RIVM schrijft dat overdracht van virus via oppervlakken en voorwerpen mogelijk is, maar dat er geen bewijs is dat mensen hierdoor besmet zijn geraakt. Dit is een belangrijke nuance: overdracht van virus hoeft dus niet ziekmakend te zijn. Voor zover bekend bij het RIVM, kunnen mensen dus niet ziek worden van virussen op tafels of andere voorwerpen.
Druppels en aerosolen alleen een besmettingsrisico bij voldoende virus?
Volgens het RIVM vindt de daadwerkelijke besmetting plaats door druppeltjes uit de luchtwegen, binnen een afstand van 1,5 meter. Zeer kleine druppeltjes, de zogenaamde aerosolen, kunnen langere afstanden afleggen en blijven hangen in ruimtes met weinig ventilatie. Om besmetting te laten plaatsvinden, moeten in de druppeltjes wel voldoende virussen aanwezig zijn, wat vooral het geval is rond de start van de klachten tot vijf dagen daarna.
Zwangeren lopen geen verhoogd risico?
Vrouwen die zwanger zijn hebben volgens het RVM geen verhoogde kans op een infectie met Covid-19. Als ze wel geïnfecteerd raken, verloopt de ziekte niet erger dan bij andere luchtweginfecties. Covid-19 geeft geen verhoogde kans op een miskraam of geboorteafwijkingen.
Als groep van kritische artsen valt het ons bij het doornemen van de RIVM-richtlijn op dat dat de onderbouwing per onderwerp verschilt. Het deel over mondkapjes vertelt bijvoorbeeld niet of de algemene bevolking gebaat is bij deze specifieke maatregel. Op dit punt is de onderbouwing mager. Het RIVM voert ook geen bewijs aan dat we in Nederland besmettingen hebben voorkomen door het dragen van mondkapjes. Als Artsen Collectief denken wij dat er onvoldoende bewijs is dat het dragen van een mondkapje invloed heeft op de verspreiding van het coronavirus. Wij vinden dan ook dat deze maatregel onmiddellijk afgeschaft kan worden.
Coronabeleid meer politiek dan medisch gestuurd
Op andere punten zoals hierboven blijkt de coronarichtlijn van het RIVM weloverwogen en genuanceerd. Waar geen bewijs is, wordt dat vermeld. Afgaand op deze richtlijn zijn mensen met name besmettelijk vanaf de dag dat zij coronaklachten ontwikkelen tot vijf dagen daarna, als de druppeltjes uit de neus en keel minder virus gaan bevatten. Als dit de algemeen aanvaarde consensus is, zou er toch geen reden zijn om met een corona-infectie anders om te gaan dan met een gewone griep, namelijk thuisblijven bij klachten? Hoe is het mogelijk dat de politieke vertaling van de RIVM-richtlijn, bedoeld voor de bestrijding van een besmettelijke ziekte, uitkomt op lockdowns en quarantaineverplichtingen voor gezonde mensen? Het coronabeleid in Nederland staat ver af van de RIVM-richtlijn; het lijkt meer politiek dan medisch gestuurd. Het is de vraag of en wat de volksgezondheid hiermee te winnen heeft.
Dit is een artikel van Stichting Artsen Collectief.
