Zand kan straks weer stuiven op het Kootwijkerzand
Staatsbosbeheer maakt het grootste stuifzandgebied van West-Europa weer open. Op het Kootwijkerzand ten zuiden van Kootwijk zijn we begonnen aan de 2de fase van de herstelmaatregelen, waar vorig jaar een start mee is gemaakt.
Door Boswachter Jeanette Stam
Wanneer je als bezoeker vanaf de uitkijktoren over het gebied heen kijkt is het 750 ha grote Kootwijkerzand indrukwekkend. Fantastische vergezichten, blond zand in de zon, karakteristieke bomen, en in de verte Radio Kootwijk verscholen in de bosrand, alsof dat mijlenver lopen is. Beneden lopen mensen die misschien wel op zoek zijn naar hertensporen in het zand. Een prachtige blauwe lucht met voorbijglijdende cumuluswolken. Zulke bijzondere plekken heb je niet veel in Nederland. Kootwijkerzand is het grootste stuifzandgebied van West-Europa. Maar wáár kijken we eigenlijk naar?
Leefomstandigheden
Het is de biotoop, natuurlijke leefomgeving, van vele soorten planten en dieren. Deze soorten hebben het juist hier naar hun zin en zijn afhankelijk van deze vegetatietypen. Je kunt je soms moeilijk voorstellen dat in dergelijke leefomstandigheden veel soorten leven. Maar juist voor deze soorten gaan wij aan de slag. Ze zijn afhankelijk van een balans tussen o.a. stuivend zand, gedeeltes met mossen en grassen, heide en solitaire bomen (bomen die alleen staan). De samenstelling hiervan is nu uit balans. Je kon de zandverstuiving oversteken zonder het zand aan te raken.
Situatie voor de maatregelen in 2018Situatie na de eerste herstelmaatregelen begin 2020
Vergeleken met bijna 20 jaar geleden is het Kootwijkerzand door teveel stikstof en successie naar schatting 50 tot 75 procent dichtgegroeid met korstmossen, mossen, grassen, kleine en grote bomen. Successie houdt in dat zonder ingrijpen uiteindelijk alle soorten natuur bos wordt. Door te veel stikstof dat als een soort neerslag in het gebied terecht komt, legt de mossoort ‘Grijs kronkelsteeltje’, ook wel tankmos genoemd, grote delen van het stuifzand vast.
Herstelmaatregelen
Vorig jaar is er al een start gemaakt met herstelmaatregelen voor 38 ha stuifzand. In deze tweede fase wordt het zuidoostelijk gedeelte aangepakt. In een gebied van 78 ha worden eerst de amerikaanse vogelkers en jonge dennen verwijderd. De werkzaamheden worden vooraf zorgvuldig voorbereid door ecologen. Karakteristieke vliegdennen en bijzondere soorten worden, net als vorig jaar gespaard en van te voren uitgelint. Na het verwijderen van de jonge boompjes wordt in het werkgebied van 78 ha ruim 38 ha bovenlaag afgeplagd. Het werk wordt uitgevoerd met een kraan met grote bak. Voor het afvoeren van het zand en de dennen maken we gebruik van speciale rijroutes.
Dit jaar worden het vrijgekomen zand weer in het terrein verwerkt in de vorm van heuvels en hellingen of in uitgestoven laagtes. De werkzaamheden duren tot en met februari 2021.
Meer soorten
Welke soorten gaan hiervan profiteren? Veel vogels zoals boompieper en de boomleeuwerik en hopelijk keert de tapuit op termijn terug als broedvogel. Maar ook insecten zoals sneeuwspringer, blauwvleugelsprinkhaan en de kleine heivlinder, de lentevuurspin en ruim 40 soorten kevers. Daarnaast nog vele andere soorten die afhankelijk zijn van een samenhang van verschillende vegetatietypen samen met stuifzand.
