Buitengewoon hoogleraarschap Arthur van Zanten verlengd
Arthur van Zanten twijfelde ooit tussen een carrière in de muziek of de geneeskunde. Het dubbeltje viel - gelukkig voor patiënten en de onderzoekswereld - de ‘goede’ kant op. Al jarenlang werkt hij als internist-intensivist in Ziekenhuis Gelderse Vallei. Sinds 2020 is hij ook buitengewoon hoogleraar bij Wageningen University & Research (WUR), waar hij zich richt op voeding en metabole stress. Zijn leerstoel bij de leerstoelgroep Nutritional Biology and Health aan WUR wordt dan ook zonder twijfel verlengd.
Waarom herstellen sommige patiënten goed en volledig, en anderen niet? Dat is de vraag die Van Zanten bezighoudt. ‘Intensive care-patiënten krijgen hevige ontstekingsreacties in hun lichaam en kunnen wel een kilo spiermassa per dag verliezen. Dit leidt vaak tot blijvende problemen op de lange termijn, zoals spierzwakte, angst en problemen met denken en het geheugen.’ Met zijn team onderzoekt Van Zanten daarom wat er op celniveau gebeurt en hoe voeding kan helpen bij herstel. ‘We willen begrijpen wat er in de acute fase – de eerste, meest ernstige periode direct na opname op de intensive care – gebeurt zodat we direct de juiste voedingshulp kunnen bieden. Een van de studies laat bijvoorbeeld zien dat te veel eiwit geven aan patiënten in de acute fase juist averechts werkt. Dat soort kennis kunnen we meteen toepassen in de praktijk.’
Focus op herstel op de lange termijn
De komende jaren wil Van Zanten meer aandacht besteden aan de periode na ontslag van de intensive care. ‘We willen patiënten tot een jaar na een opname op de intensive care volgen. Op dit moment, zien we patiënten na ontslag wel nog een keer terug op onze nazorg polikliniek, maar we verliezen hun voedingszorg bijna helemaal uit het oog. Zonde, want we verwachten dat er nog enorm veel winst te behalen is.’
De kansen voor onderzoek die hij ziet zijn bijna oneindig: de invloed van slaap, de timing van voeding, de smaak en duurzaamheid. ‘Ik zou ook graag meer co-creëren met patiënten en naasten.’
Patiënten moeten de voordelen merken
De resultaten van het onderzoek van Van Zanten worden meteen toegepast in de zorg binnen Ziekenhuis Gelderse Vallei. Zo is de manier waarop sondevoeding wordt afgebouwd aangepast: vroeger moesten patiënten direct zelfstandig eten zodra de sondevoeding stopte, waardoor er vaak een dip ontstond in hun energie- en eiwitinname. Nu moeten patiënten eerst laten zien dat ze genoeg zelfstandig eten, voordat de sondevoeding helemaal stopt. Zo blijft hun voeding beter op peil en versnelt het herstel. ‘Het onderzoek dat we doen moet zich vertalen in iets waar patiënten wat aan hebben. Zij moeten er de voordelen echt van merken’, zegt Van Zanten.
Internationale erkenning door studies met impact
Van Zanten publiceerde in de afgelopen vijf jaar meer dan honderd wetenschappelijke artikelen in vooraanstaande tijdschriften zoals The Lancet. Dat zijn onderzoek internationaal wordt erkend is dus geen verrassing. Hij gaf sinds 2020 wereldwijd al meer dan 360 lezingen en is onder andere benoemd tot voorzitter van de FREM-sectie (Feeding, Rehabilitation, Endocrinology and Metabolism) van de European Society of Intensive Care Medicine.
Investeren in de toekomst
Naast onderzoek begeleidt Van Zanten veel (geneeskunde) studenten. Hij gaf colleges, begeleidde tientallen scripties en onderzoeksstages en begeleidt promovendi. Een student die met hem samenwerkte won ook de NESPEN award 2025.
En de muziek?
Die blijft. Wekelijks speelt Van Zanten in een bigband en zijn toga van de WUR is versierd met een prachtige afbeelding van zijn instrument: de bastrombone. ‘Dat is ook hard werken, maar zorgt voor heel veel ontspanning’, besluit hij met een glimlach.
