Toespraak dodenherdenking 4 mei 2021 | Door burgemeester Luteijn

05 mei 2021, 13:07 • Gemeente

182291628 5696594013713872 8403342487680459530 n

gemeente barneveld

Op 4 mei vond er vanwege corona een besloten Dodenherdenking plaats in Barneveld.

Tijdens de bijeenkomst heeft waarnemend burgemeester Jan Luteijn een toespraak gehouden. Omdat er slechts een paar mensen bij aanwezig konden zijn, kunt u de toespraak hieronder nalezen.

Geachte aanwezigen, jong en oud,

We zijn hier vanavond bij het oorlogsmonument van Barneveld om te herdenken. Op deze dinsdagavond van 4 mei 2021 herdenken wij alle mensen die in de oorlogsjaren 1940-1945 zijn omgekomen. Dienend in het Nederlandse leger, in het verzet of later in Indië. Laten we blijven beseffen dat 250.000 Nederlanders zijn omgekomen, waaronder meer dan 100.000 Joden. Wij denken ook aan hen die het leven lieten bij wereldwijde vredesmissies. Zij streden voor vrijheid en leven, maar vonden de dood. We gedenken allen met diep respect!

Omdat de persoonlijke herinneringen steeds verder afnemen is het goed om als nieuwe generaties te blijven gedenken. We moeten voorkomen dat de herinneringen van deze historische les vervagen. Daarom komen we op de Nationale Dodenherdenking van 4 mei bijeen om alle oorlogsslachtoffers te gedenken. Ieder met eigen gevoelens en gedachten. In het bijzonder denk ik aan onze veteranen. Ook zij staan hier met een hoofd en een hart vol herinneringen. Samen met hen denken we na over wat vrede en vrijheid echt betekent.

“Wat zou jij doen?” is een veel gestelde vraag aan leerlingen na een les over onderdrukking en verzet. Een lastige vraag omdat wij er niet letterlijk voor staan, zoals dat in de oorlogsjaren wel het geval was. Laten we niet denken dat verzet een eenvoudige keuze is. Laten we verzet ook niet romantiseren. Het gaat om ons verantwoordelijkheidsbesef voor de ander, en om persoonlijke moed. Dat is ook wat Kamp Westerbork, het Anne Frank Huis in Amsterdam en ook dit monument in Barneveld ons willen laten zien.

Deze herdenking stelt ons allen de vraag of we werkelijk open staan voor het beroep dat de ander op ons doet. Ook deze tijd van Corona stelt ons voor keuzes. Wat doen we wel en wat doen we niet? Doe ik iets of laat ik iets achterwege voor mezelf? Of is het effect op anderen bepalend voor mijn keuze?

Dat het moed vereist om niet te zwichten voor tirannie heeft ook de Duitse predikant Martin Niemöller ervaren. Hij zwichtte niet voor de dictator Adolf Hitler en heeft hem in 1934 recht in het gezicht de waarheid gezegd. Na dit voorval werd hij gearresteerd en verhoord. Zijn verdediging was zeer moedig en hij kreeg aanvankelijk zeven maanden gevangenisstraf.

Op een oneerlijke wijze werd hij later alsnog naar concentratiekamp Sachsenhausen vervoerd en daarna overgebracht naar Kamp Dachau, waar hij tot aan het einde van de oorlog verbleef. Ds. Niemöller overleefde de oorlog.

Ik citeer zijn bekendste uitspraak:

Toen de Nazi’s de communisten arresteerden heb ik gezwegen;

ik was immers geen communist.

Toen ze de sociaaldemocraten gevangenzetten heb ik gezwegen;

ik was immers geen sociaaldemocraat.

Toen ze de vakbondsleden kwamen halen heb ik gezwegen;

ik was immers geen vakbondslid.

Toen ze de Joden opsloten heb ik gezwegen;

ik was immers geen jood.

Toen ze mij kwamen halen;

was er niemand meer die nog kon protesteren.

Het gemeentebestuur van Barneveld is dankbaar dat we ondanks de beperkingen Dodenherdenking 2021 konden laten plaatsvinden. Elk jaar opnieuw ervaar ik de twee minuten stilte als een uniek gebaar van onze verbondenheid met de omgekomenen in de oorlog. Ook de vlag, het zingen van ons volkslied en de muziek hebben een waardevolle betekenis voor de opeenvolgende generaties. Ook bij deze herdenking voel ik die warmte en betrokkenheid. Zelfs na ruim 75 jaar vrijheid is 4 mei een dag om altijd in ere te houden!

Ik sluit mijn toespraak af met het gedicht “Dromen” van Gertjan van der Kraan

Herdenken, vergeven en dromen komen als begrippen in dit gedicht heel dicht bij elkaar.

We herdenken al ruim zeventig jaar

En we worden de vrede al gewaar

Is herdenken soms dromen over iets

Waarvan we weten: het wordt niets

Toch blijf ik hopen in herdenken

Dat het ons eens vrede zal schenken

Maar werkelijk vrede in ons leven

Komt als we eerst leren vergeven

Vergeven: zeventigmaal zevenmaal

Ik vraag me alleen af in welke taal