Onderzoek in Ziekenhuis Gelderse Vallei verbetert verpleegkundige voedingszorg rondom operaties en de voeding van zorgverleners in de nachtdienst

Voeding is, naast bewegen en slaap, een belangrijke bouwsteen van de zorg van Ziekenhuis Gelderse Vallei.

Al jarenlang wordt daarom onderzoek gedaan in en met het Edese ziekenhuis om de zorg te verbeteren. De afgelopen jaren voerden onder andere promovendi Mariëlle de Rijk en Harm van Noort een (deel) van hun promotieonderzoeken uit in Ziekenhuis Gelderse Vallei. Mariëlle deed onderzoek naar voeding in de nachtdienst en promoveert op 13 december aan Wageningen University & Research. Harm van Noort deed onderzoek naar verpleegkundige voedingszorg rondom een operatie. Hij promoveert op 14 december aan de Radboud Universiteit. In Ziekenhuis Gelderse Vallei wordt gekeken hoe de kennis van beide promotieonderzoeken toegepast kan worden in de zorg voor medewerkers en patiënten.

Onderzoek naar voeding in de nachtdienst
Uit het promotieonderzoek van Mariëlle de Rijk blijkt dat je met voeding fitter en gezonder de nachtdienst door kan komen. In Ziekenhuis Gelderse Vallei voerde Mariëlle gecontroleerde voedingsproeven uit waaruit dit bleek. Eerst onderzocht Mariëlle met de Etmaal-studie of er een verband was tussen voeding en welzijnsklachten van 164 verpleegkundigen in de nachtdienst. Daaruit bleek dat de frequentie van eetmomenten, timing, en samenstelling van de maaltijdenverband hadden met alertheid en maag- en darmklachten. Ook vond Mariëlle dat de voedingskwaliteit nog wel verbeterd kon worden en adviseert ze om daarbij rekening te houden met smaakvoorkeuren.

De Time to Eat-studie bouwde voort op de resultaten van de Etmaal-studie. Er werd onderzocht met wat voor een soort eten en met hoeveel eetmomenten iemand het beste een nachtdienst doorkomt. Mariëlle: ‘De resultaten uit mijn onderzoek lieten zien dat verpleegkundigen maximaal 3 kleine maaltijden met langzame suikers kunnen nuttigen om hongergevoelens te verminderen maar alertheid te behouden. Dit kan bijvoorbeeld een bakje yoghurt zijn met fruit en muesli. Het onderzoek gaf geen uitsluitsel of dit ook tot minder maag- en darmklachten kan leiden.’ Verder adviseert Mariëlle om het biologische ritme zo goed mogelijk aan te houden.

Mariëlle werd begeleid door prof. dr. ir. Edith Feskens, haar co-promotors zijn dr. Jeanne de Vries en dr. Sanne Boesveldt – allemaal verbonden aan Humane Voeding en Gezondheid van Wageningen University & Research.

Verpleegkundige voedingszorg rondom een operatie verbeteren
Harm van Noort deed in Ziekenhuis Gelderse Vallei onderzoek naar het verpleegkundig voedingsadvies voor de operatie. Hij werd hiervoor begeleid door prof. dr. Hester Vermeulen, dr. Getty Huisman-de Waal (Radboud UMC) en prof. dr. Ben Witteman. Ben Witteman is buitengewoon hoogleraar aan Wageningen University & Research en voormalig MDL-arts in Ziekenhuis Gelderse Vallei.

Harm vertelt: ‘Veel patiënten weten dat ze nuchter moeten blijven, maar uit mijn onderzoek blijkt dat 90% veel te lang nuchter is. Terwijl het bevorderend is voor het herstel om nog tot 2 uur voor de operatie koolhydraatrijke drank te drinken en tot 6 uur voor de operatie nog iets te eten.’

Uit zijn onderzoek bleek dat concrete instructies over het exacte tijdstip waarop patiënten nog kunnen eten en drinken hielpen. Patiënten waren 3 keer vaker op de juiste manier nuchter van vaste voeding en 10 keer vaker nuchter van heldere dranken.

Bij het Radboud UMC ontwikkelde en evalueerde Harm een verpleegkundige voedingsinterventie. Hij includeerde 153 patiënten en 10 verpleegkundigen waarbij de helft de interventie verleende, en de andere groep als controle diende. De interventie bestond uit 5 verschillende activiteiten:

1. het achterhalen van oorzaken van ondervoeding
2. het informeren over voeding rondom de operatie en over acties om de oorzaken van ondervoeding te verminderen
3. het bijhouden van eigen voedingsinname
4. het achterhalen van mogelijke barrières en aanmoedigen om voedingsinname te verbeteren
5. evaluatie van adviezen na ongeveer 1 week

Harm concludeerde dat de interventie de voedingsstatus van de interventiegroep effectief verbeterde. De verpleegkundigen ontwikkelden meer vaardigheden en kennis en voelden meer verantwoordelijkheid voor de aanpak van ondervoeding.

Alliantie Voeding in de Zorg
In 2007 richtte Ziekenhuis Gelderse Vallei samen met de afdeling Humane Voeding en Gezondheid van Wageningen University & Research de Stichting Alliantie Voeding in de Zorg op om wetenschappelijk onderzoek naar voeding in de zorg te stimuleren en om de kennis toe te passen in preventie en zorg. Sinds 2017 is ook Rijnstate een kernpartner. Samen met andere strategische partners zoals zorgorganisatie Opella, Gemeente Ede en Gemeente Wageningen wordt optimale voedingszorg in de regio gerealiseerd.