Expositie Hier wordt gewerkt. Beroepen op tegels

OTTERLO – Tegels met voorstellingen van mensen die werken, musiceren, wandelen of gewoon stilstaan nemen een intrigerende plek in binnen de grote diversiteit van Delfts blauwe tegelontwerpen.

Daarnaast kennen we ook grote tegeltableaus die begin twintigste eeuw voor winkels gemaakt werden en een nostalgisch beeld geven van het vakmanschap. Deze tegels en tableaus met bezigheden van alledag brengen het verleden heel dichtbij en zijn nu in het Nederlands Tegelmuseum te zien!

Kenmerkend voor de Nederlandse beeldende kunst in de Republiek der Verenigde Nederlanden is de grote aandacht voor de afbeelding van het dagelijks leven. Niet als een toevoeging in de marge, maar als zelfstandig onderwerp op schilderijen en prenten. Op tegels zien we vanaf 1620 hele series ontstaan met een enkele figuur, soms twee, wandelend, zittend of stilstaand en regelmatig met herkenbare attributen die naar een beroep of handel verwijzen. De expositie toont tegels en tableaus van het museum en uit particuliere collecties, in combinatie met foto's van winkels en gevels waar de tegels nog op de oorspronkelijke plaats zitten.

Trots op eigen vakmanschap

Vanuit een traditionele opvatting zag men eerst het werk als straf voor de zondeval van Adam en Eva. Maar in de loop der tijd zien we steeds vaker voorstellingen die beroepstrots verraden en waarin het eigen vakmanschap geprezen wordt. Ambachtslieden bestelden een tableau waarop hun winkel of werkplaats werd afgebeeld. Winkelinterieurs werden in het begin van de 20ste eeuw soms voorzien van kleurrijke tegeltableaus die een heel geïdealiseerd beeld opwekten van de herkomst van de handelswaar, vaak met jonge en tevreden landlieden in een mooi landschap.

Boek Beroepen op tegels

De nieuwe publicatie Beroepen op tegels van Jan Pluis (1939), gerenommeerd auteur over de Nederlandse tegel van de zeventiende eeuw tot nu, is aanleiding voor deze expositie. Na een kort overzicht van het ontstaan van dit genre besteedt hij speciaal aandacht aan de herleving van de belangstelling na 1870. Daarbij maakt hij ruim gebruik van de grote collecties ontwerpen en modellen die bewaard bleven van de laatste tegelbakkerijen die nog in de vorige eeuw actief waren. Tenslotte gaat hij dieper in op een veertigtal beroepen die we regelmatig tegenkomen.