De Gelderse maatregelen om stikstof te verminderen, droogte te bestrijden en natuur te herstellen hebben effect. Onderzoek laat zien dat het niet goed gaat met de natuur, maar dat achteruitgang van de natuur stopt door maatregelen. Op een aantal plekken is sprake van voorzichtig herstel. Dat staat in het Gelders Gebiedsplan stikstofreductie en natuurverbetering en de verschillende onderzoeken op het gebied van landbouw, water, natuur en klimaat, die provincie Gelderland naar de minister van Natuur en Stikstof stuurt.
Wettelijke verplichting
Het gebiedsplan is een wettelijke verplichting volgens de Wet natuurbescherming (Wnb), wat alle provincies moeten aanleveren. In het gebiedsplan staat wat provincie Gelderland doet aan stikstofreductie en natuurherstel. Onderdeel hiervan zijn ook de natuurdoelanalyses waarin staat hoe de natuur ervoor staat.
Leefbaar landelijk gebied
Provincie Gelderland heeft een groot landelijk gebied met veel natuur en landbouw, waar ongeveer de helft van de inwoners woont. Dat betekent dat Gelderland voor een grote uitdaging staat om de vraagstukken rond natuur, landbouw, klimaat en water op te lossen. Daarvoor maakt de provincie een nieuw programma dat vraagstukken in het landelijk gebied aanpakt. Waarbij de land- en tuinbouw een belangrijke rol spelen. Het uitgangspunt is een gezond, vitaal en leefbaar landelijk gebied met een duurzame land- en tuinbouw, gezonde natuurgebieden, groene industrie en ruimte voor wonen, werken en recreëren met de natuur, met schoon en voldoende water en voorbereid op de klimaatverandering.
‘Veel te doen’
“We zien dat veel vraagstukken in Gelderland samenkomen. Vooral op en rond de Veluwe is het vraagstuk enorm. Dat vraagt dat we samen met waterschappen, gemeenten en het Rijk werken aan een stevig plan. Om zo te verankeren dat dit gebied in de toekomst mooi, krachtig en levendig blijft”, zegt gedeputeerde Peter Drenth. “We realiseren ons dat dit van grote invloed is op onze inwoners. Dergelijke veranderingen vragen tijd en zorgvuldigheid. De landbouw is daarin een belangrijke sleutel.”
Doelen zijn haalbaar
Gelderland heeft daarom gekozen voor een eigen aanpak. Daarbij brengt de provincie de effecten van natuur en stikstofmaatregelen in kaart en kijkt naar wat dit betekent voor inwoners en ondernemers in ons landelijk gebied. De aanpak houdt onder andere in dat bij de natuurdoelanalyses niet alleen is onderzocht hoe de natuur er op dit moment voorstaat en wat het effect is van maatregelen die zijn vastgelegd in wet- en regelgeving. Er is ook gekeken naar het effect van maatregelen die nu nog niet zijn vastgelegd en uitgevoerd, maar die wel al zijn afgesproken. Dit zijn onder andere maatregelen uit de Gelderse stikstofaanpak (GMS). Ook hebben heeft Wageningen Universiteit (WUR) een Gelderse vertaling gemaakt van het landelijke onderzoek naar de effectiviteit van landbouwmaatregelen voor het behalen van doelen op het gebied van natuur, water en klimaat. Daaruit blijkt dat de doelen haalbaar zijn.
Natuurdoelanalyses
Voor elk Natura 2000 gebied in Gelderland is vastgelegd welke bijzondere natuur er voorkomt en welke doelen we moeten halen. Die doelen gaan over het beschermen en behouden van bijzondere planten en dieren. Wij hebben natuurdoelanalyses gemaakt voor 11 van de 15 N2000 gebieden. Twee gebieden zijn niet stikstofgevoelig en dan is een natuurdoelanalyse niet nodig. En twee gebieden liggen op de grens van de provincies Limburg en Utrecht, waarbij de andere provincies verantwoordelijk zijn voor de natuurdoelanalyse. In Gelderland laten de natuurdoelanalyses in grote lijnen zien dat de instandhoudingsdoelen dichterbij komen wanneer de aanvullende stikstofmaatregelen worden uitgevoerd. Dat hoeft niet te betekenen dat het goed gaat met de natuur. Het betekent wel dat het voor veel plant- en diersoorten in ieder geval niet slechter, of zelfs beter, gaat.
Al veel gedaan aan natuurherstel
Provincie Gelderland heeft voor de Gelderse N2000 gebieden al veel natuurherstelmaatregelen uitgevoerd. Dat is terug te zien in de natuurdoelanalyses, waar gekeken wordt naar uitgevoerde en vastgelegde maatregelen. Zoals in het Korenburgerveen en het Wooldse Veen waar watermaatregelen zijn genomen voor de natuur. Dit betekent dat de uitkomst van de natuurdoelanalyses op dit moment niet zorgt voor grotere problemen voor vergunningverlening. Vergunningverlening is nu slechts beperkt mogelijk. De analyses geven niet veel nieuwe informatie ten opzichte van wat al bekend is en waar de provincie bij vergunningaanvragen al aan toetst.
Programma VLGG
In het programma Vitaal Landelijk Gebied Gelderland werkt de provincie voor 3 gebieden (Veluwe, Achterhoek, Rivierengebied) concrete en goed onderbouwde maatregelen uit. Het gebiedsplan en de natuurdoelanalyses zijn de basis. Daarnaast heeft de provincie voor de uitwerking alvast onderzoek laten doen naar mogelijke maatregelen voor natuur, water, klimaat en landbouw. Dat heeft een aantal adviezen en rapporten opgeleverd. De inhoud van de rapporten betrekt de provincie bij de uitwerking van de plannen. De uitwerking is per gebied, en doet de provincie samen met medeoverheden, maatschappelijke organisaties, ondernemers en inwoners.
Hoe nu verder
Gelderland verwacht dat in november het eerste concept van het programma Vitaal Landelijk Gebied Gelderland af is. Daarvoor is het wel nodig dat er duidelijkheid van het Rijk is over onder andere het Landbouwakkoord. Vooruitlopend op het gebiedsprogramma komt de provincie in juni met een maatregelenpakket waarin maatregelen staan die snel uitgevoerd kunnen worden. Daar had de minister ook om gevraagd.
Voor uitvoering is geld en duidelijkheid nodig
Het Rijk heeft met het Transitiefonds 24 miljard beschikbaar gesteld voor de doelen uit het Nationaal Programma landelijk Gebied voor natuur, water, landbouw, en klimaatmaatregelen in de landbouw. “Er is 24 miljard om de plannen voor het NPLG uit te kunnen voeren. Er zal een substantieel deel van dat geld nodig zijn voor Gelderland, want Gelderland is cruciaal voor de oplossing”, zegt gedeputeerde Drenth. “Laten we nu vooral aan de slag gaan. Er is ook behoefte aan duidelijkheid. We staan aan het begin van een transitie die nog vele jaren duurt. We verwachten dat de impact in Gelderland groot is. Niet alleen voor landbouw en natuur. Ook voor woningbouw, werkgelegenheid en klimaat.
Provinciale Staten
Provinciale Staten bespreken het voorstel van Gedeputeerde Staten, met alle bijbehorende stukken op 14 juni (beeldvorming), 21 juni (oordeelsvorming) en op 4 en 5 juli (besluitvorming).
